ورقه‌های اختراع، نمونه‌های اشیا مصرفی، طرح‌ها و مدل‌ های صنعتی، علائم کارخانه‌ها یا بازرگانی و علائم مربوط به خدمات و اسم بازرگانی ،مشخصات مبدا یا نامگذاری اصلی جنس و نیز جلوگیری از رقابت نامشروع، همچنین شامل اسرار تجاری، طرح‌های ساخت مدارهای یکپارچه، نشان‌های جغرافیایی می‌شود.

انواع آثار مورد حمایت در نظام حق مالکیت صنعتی

اختراع

اختراع اجمالاً عبارت است از ابداع یک محصول صنعتی جدید یا کشف هر وسیله نوین یا اعمال وسایل موجود به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی و کشاورزی.
این تعریف در هر کشوری تا حدودی تفاوت دارد و دایره آن، وسعت پیدا می کند. به عبارت دیگر، قوانین کشورهای گوناگون، علی رغم مشابهتی که با هم دارند، در ضوابط تحقق اختراع کاملاً یکسان و یکنواخت نیستند. برای مثال، در ژاپن پدید آوردن یک ایده در سطحی بسیار پیشرفته را اختراع می دانند در حالی که، در امریکا چنین قیدی وجود ندارد و صرفاً نو بودن اثر ملاک است. این تفاوت از آنجا حائز اهمیت است که به محض ثبت شدن موردی برای اختراع، حقوق انحصاری شدیدی برای مخترع آن به وجود می آید و افراد جامعه موظف به رعایت آن هستند؛ یعنی از تولید و عرضه محصول مشابه منع می گردند. حال اگر مورد ثبت شده از لحاظ علمی اهمیت زیادی نداشته باشد، ممکن است بسیاری از افراد جامعه آن را در جریان کار و فعالیت داخل کنند. ولی اکنون مجبور هستند برای استفاده از روش و پدیده ای عادی، از مخترع اجازه بگیرند.

علایم و اسامی تجاری

علائم و اسامی تجاری یکی از مهمترین اموری است که مورد حمایت حقوق مالکیت صنعتی و تجاری می باشد. نام و علامت تجاری مقبول، عنصری است که در طول زمان و با صرف هزینه های کلان و خطرپذیری های فراوان به دست آمده باشد. این عنصر گاهی چنان مقبولیت می یابد و در افکار و قضاوت اشخاص اثر می گذارد که حکم یک استاندارد را پیدا می کند، به نحوی که تولیدکنندگان دیگر مجبور می شوند محصولات خود را با مشخصات محصولات تولید کننده مزبور بسازند.

حقوق (مالکیت) آفرینش های ادبی و هنری

حقوق مالکیت ادبی و هنری، حق پدید آورنده آثار ادبی، هنری و علمی در نامیده شدن اثر به نام او و نیز حق انحصاری وی در تکثیر، تولید، عرضه، اجرا و بهره برداری از اثر خود است. به عبارت دیگر حق مولف یا کپی رایت، مجموعه حقوقی که قانون برای خالق نسبت به اثر او وضع نموده و استفاده از اثر برای مدت محدودی منحصرا برای خالق و پس از فوت وی برای وراث او قرار داده است.

مالکیت ادبی و هنری شامل دو بخش است.

۱) حقوق پدید آورندگان اصلی آثار هنری و ادبی شامل:
آثار نوشتاری، آثار سمعی و بصری، آثار سینمایی، آثار تجسمی و در نهایت برنامه‌های رایانه‌ای و پایگاه‌های داده‌های الکترونیکی نیز می‌شود.

۲)حقوق جانبی:
منظور از حقوق جانبی یا حقوق مجاور در مورد آثار سینمایی، موسیقایی و اجراها مصداق پیدا می‌کند. در حقیقت حقوق تهیه‌کنندگان، کارگردانان، بازیگران و نوازندگان و خوانندگان و استودیوهای ضبط و تولیدکنندگان این دسته از آثار است.

حق تالیف :

برای حمایت از آثار به کارگیری استعداد و آفرینش‏‌های هنری حق تالیف اعمال می‌شود بنابراین همانند کالاهای دیگر که پس از تولید و عرضه باید سود مالی برای خالق آن وجود داشته باشد. در این مورد نیز نیز مؤلف با عرضه آثار خود آن را در معرض فروش، ارائه و … می‏گذارد و از‌ این راه هم به سود مالی دست پیدا می‌کنند و هم آن اثر به طو انحصاری به نام خود ثبت می‌نمایند و حق تالیف و حق معنوی آن اثر را به دست می‌آورند.

قوانین حاکم بر مالکیت فکری معنوی

قانون ثبت علائم و اختراعات مصوب ۱۳۱۰ و آئین‌نامه اصلاحی آن مصوب ۱۳۳۸ به حق مخترع و مالکیت فکری در حوزه صنعت و تجارت می‌پردازند.

پیمان بین‌المللی معروف به « اتحادیه پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی و تجارتی و کشاورزی » مصوب ۱۸۸۳، که ایران در سال ۱۳۳۷ به آن ملحق شده، از دیگر اسناد قانونی ایران در این زمینه‌است. در زمینه حق مؤلف و هنرمند نیز قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب ۱۳۴۸ و آئین‌نامه اجرائی آن مصوب ۱۳۵۰ در کنار «قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی» مصوب ۱۳۵۲ از منابع قانونی در حقوق ایران در این زمینه‌ است. تصویب قانـــون حمایت از نشانه های جغرافیایی کالا (مصوب ۷/۱۱/۱۳۸۳) و آیین نامه مربوط (مصوب ۱۳۸۴)، از سوی دیگر تصویب قانون ثبت اختراعات، طرحهای صنعتی، علائم تجارتی (مصوب ۱۳۸۶) و آئین نامه اجرائی مربوط (مصوب سال ۱۳۸۷) نمونه هایی از تلاش های انجام گرفته برای قانونمند تر کردن مفهوم مالکیت فکری در ایران است.