رئیس اتحادیه سراسری كانون‌های وكلای دادگستری (اسكودا) به تشریح بایسته‌های فن دفاع توسط وكلا پرداخت.
به گزارش خبرنگار حقوقی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بهمن كشاورز در جلسه فن دفاع كه از سوی كمیسیون جوانان كانون وكلای دادگستری مركز برگزار شد، با بیان اینكه در امور كیفری دفاع همیشه به معنی نفی كلی اتهام نیست، تصریح كرد: همه‌ مردم بر اساس اصل 35 قانون اساسی حق دفاع دارند. كسی كه با اصل 35 قانون اساسی مخالفت كند یعنی با احكام الهی مخالفت كرده است زیرا قانون مبتنی بر فقه و فقه مبتنی بر احكام الهی است.

وی با بیان اینكه وكیل از متهم به ارتكاب جرم دفاع می‌كند نه از جرم، اظهار كرد: استراتژی در یك ارتش، اصول كلی است كه ارتش بر مبنای آن می‌جنگد و تاكتیك روش‌های جزئی‌تری است كه در هر عملیات خاص به كار می‌رود. در وكالت و دعاوی كه كاملا قابل تشبیه به یك جنگ است باید دو استراتژی كلان و خرد تعریف شود.
رئیس اسكودا در ادامه توضیح داد: استراتژی كلان برای هر وكیل در چند سال اول وكالت او شكل می‌گیرد و او تصمیم می‌گیرد چه دعاوی را قبول كند، چه موكلانی را بپذیرد، سطح مالی دعاوی چقدر باشد و رفتار او با مردم و كانون متبوعش به چه نحوی باشد. استراتژی خرد به این معنی است كه وكیل در هر دعوای خاص فكر می‌كند كه از چه طریقی مثلا كیفری یا مدنی اقدام كند، عنوان دعوا چه باشد و ... . اینها مجموعه استراتژی خرد در امور وكالتی خواهد بود.
كشاورز اظهار كرد: تاكتیك، تدابیری است كه در هر دعوای خاص باید اتخاذ كنید. همچنانكه در تاكتیك‌های ارتش مرسوم است در وكالت نیز باید بر اساس اطلاعات پایه‌ریزی شود. امكانات و وسایلی در اختیار داشته باشید و پیش‌بینی وضعیت و توجه به جزئیات نیز در این زمینه حائز اهمیت است.
وی افزود: به همان اندازه كه استراتژی باید ثابت باشد، تاكتیك باید متحول باشد. در مورد تاكتیك باید بر اساس آنچه پیش می‌آید تغییر موضع دهید.
رئیس اسكودا با بیان اینكه ابزار كار دفاع، الفاظ هستند، گفت: وكیل باید به دستور زبان فارسی و ادبیات مسلط باشد، ذخیره لغات فعال داشته باشد، منطق، اصول و قواعد فقه را به صورت جدی مطالعه كند، در عین حال استفاده از كلمات عربی به نحو مصنوعی می‌تواند حالت بدتری ایجاد كند و باید از آن پرهیز شود. وكلایی كه می‌خواهند در امور كیفری فعالیت كنند اضافه بر این موارد، باید با پزشكی قانونی، روانشناسی و روانپزشكی كشوری، سم‌شناسی، اسلحه‌شناسی و D.N.A آشنایی داشته باشد.
كشاورز در ادامه بر اهمیت شناسایی مراجع قضایی، اركان دفتر دادگاه، رییس مجتمع قضایی، محل مجتمع، ویژگی‌های اتاق محل رسیدگی و پرونده‌خوانی از سوی وكیل تاكید كرد.
وی مرحله بعد از شناسایی را آمادگی عنوان كرد و افزود: در مرحله آمادگی باید آنچه را كه نیاز دارید گردآوری كنید و به بررسی قوانین مربوطه، قوانینی كه ممكن است نامربوط باشد، بررسی سوابق قضایی، بررسی روش و نظر غالب دادگاه‌ها، نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه، بررسی جنبه‌های فقهی قضیه و بررسی جنبه‌های تكنیكی كار به خصوص در امور كیفری بپردازید.
رئیس اسكودا در ادامه درباره تاكتیك دفاع در دعاوی مدنی خاطرنشان كرد:‌ موقعی كه خواهان پرونده هستید، دادخواست باید مشتمل بر بیان سمت، بیان وضعیت موكل در پرونده، بیان موقعیت و وضعیت طرف دعوا، شرح ماوقع و بیان آنچه كه از دادگاه می‌خواهیم با ذكر استناد آن باشد.
كشاورز خاطرنشان كرد: اگر در مورد تعداد خواندگان تردید دارید همیشه اصل را بر این بگذارید كه اكثر آنها را طرف دعوا قرار دهید.
كشاورز درباره حضور یا عدم حضور موكل در دادگاه نیز تصریح كرد: در دادگاه كیفری موكل قاعدتا حاضر است اما در مورد دعاوی مدنی اگر احتمال وقوع سازش وجود دارد موكل باید بیاید ولی اگر این احتمال وجود ندارد لزومی به آمدن موكل نیست. هیچ سازشی را بدون وجود موكل و امضای شخصی او انجام ندهید.
وی عنوان كرد: وكلا از نظر انتظامی حق ندارند دادخواست ناقص بدهند. یكی از موارد تخلف وكلا این است كه دادخواست را از نظر تمبر ناقص بدهند اما از بابت احتیاط ممكن است تمبر كمتری استفاده كنند.
رئیس اسكودا درباره تاكتیك دفاع در زمانی كه وكیل در موضع دفاع است نه حمله، اظهار كرد: همه‌ مراحل شناسایی كه ذكر شد باید در این وضعیت نیز رعایت شود اما در این وضعیت یك امتیاز دارید و آن این است كه می‌دانید باید راجع به چه چیزی پاسخگو باشید.
كشاورز درباره اینكه آیا وكیل باید از قبل لایحه تهیه كند یا خیر؟ اظهار كرد: در امور كیفری باید از مجموعه آنچه از پرونده دستگیرتان می‌شود گزارشی برای خودتان داشته باشید اما لایحه را در دعاوی حقوقی بنویسید زیرا در دعاوی حقوقی اتفاق غیرمترقبه‌ای رخ نخواهد داد.
وی یادآور شد: مرتكب این اشتباه مرگبار نشوید كه برای اینكه خیال‌تان راحت باشد لایحه را چند روز قبل در دادگاه ثبت كنید. این كاری عجیب و غلط است.
رئیس اسكودا در ادامه به ارائه نكاتی در خصوص رفتار وكلا در جلسه‌ رسیدگی پرداخت و خطاب به وكلا گفت: اول وقت در جلسه حاضر شوید، راس ساعت حضورتان را با ذكر سمت و اسم اعلام كنید به نحوی كه ریاست دادگاه و مجری متوجه شوند، در ورود به دادگاه و خروج از آن وكیل طرفتان را مقدم بدارید.
كشاورز یادآور شد: در صورتی كه رئیس دادگاه در ضمن رسیدگی گفته‌های شما را به صورت خلاصه یادداشت می‌كند حتما قبل از امضا آن را بخوانید.
وی تصریح كرد: در مكالمات در دادگاه با هر كسی كه باشد نهایت ادب را رعایت كنید. نحوه سخن گفتن شما هیچ ارتباطی به وضع قاضی و دادگاه ندارد.
رئیس اسكودا همچنین خاطرنشان كرد: در دعاوی كیفری لازم نیست لایحه‌ای از قبل تهیه كنید. در این نوع دعاوی باید برای دفاع شفاهی در دادگاه آمادگی كامل داشته باشید.
كشاورز در ادامه به بیان نكاتی در خصوص مقدمه دفاع، متن اصلی دفاع، آخرین دفاع متهم و ... پرداخت و افزود: در امور كیفری اگر موكل اقرار كرده و شما می‌خواهید بر اقرار او خدشه وارد كنید از شما دلیل می‌خواهند. اگر شما دلیلی را كه موكل گفته بیان می‌كنید حتما باید صورت‌جلسه‌ اظهارات موكل را داشته باشید. همچنین در شهادت شهود و مطلعان باید بر رعایت مقدمات شهادت اصرار بورزید. شهود باید در جلسه حضور نداشته باشند و جایی بیرون دادگاه تحت نظر باشند، تك تك داخل بیایند و تا پایان شهادت هیچ‌كدام خارج نشوند.
وی خاطرنشان كرد: گاهی حالتی پیش می‌آید كه پرسش‌های ما از شهود از طریق رئیس دادگاه است و گاهی به ما این فرصت داده می‌شود كه خودمان از شاهد سوال كنیم. شاهد ممكن است گاهی چیزهای بدی بگوید. به عنوان یك وكیل نباید با شاهد وارد محاجه شوید چون شان شما نیست.